THÓI QUEN TẬP LUYỆN VÀ QUẢ SẦU RIÊNG THUM THỦM

Tập thể dục không phải bản năng của con người, ta học cách đưa nó vào cuộc sống và đến 1 thời điểm, tự nhiên ta thấy nó trở nên thật quen thuộc và tập thể dục như 1 thói quen, giống như đánh răng mỗi sáng vậy.

Gọi là tự nhiên nhưng luôn có lý do của nó và khi hiểu lý do này, ta sẽ biết cách để tự giác tập luyện.

Cũng có đôi lúc chúng ta trở nên rất kỷ luật, tự giác trong tập luyện:

Giả sử vào 1 ngày xấu trời ta thấy tức ngực, khó thở và đi khám. Bác sĩ tim mạch báo tin xấu, kê thuốc và khuyên ta nên tập vừa sức để tăng hiệu quả điều trị.

Lúc đó ta sẽ quay ngoắt 180 độ và tập thể dục rất kỷ luật. Nhưng khi ấy thường đã muộn và còn rủi ro nguy hiểm vì tập quá sức.

Bạn đã bao giờ nghe về câu chuyện buồn của Nghệ sĩ Chí Tài chưa?

Họ kể chú đã đi tập thể dục và không về nữa, trút hơi thở cuối cùng ở bậc thang thoát hiểm.

Việc chú làm không sai, nhưng muộn.

Vậy làm thể nào để tạo tính kỷ luật sớm và bảo vệ sức khỏe

Xin bật mí bí quyết luôn, đó là:

Tập luyện giống quả sầu riêng.

Nếu Trả lời được câu hỏi làm thế nào người ta lại mê mẩn thứ-quả-khó-ngửi, thì sẽ có cách để mê tập luyện, để tập thể dục một cách kỷ luật.

Sầu riêng là cơn ác mộng với một số người, cũng như tập thể dục.

Mặt khác, có nhiều tín đồ mê mẩn sầu riêng và tập luyện cũng thế.

Vậy bạn và tôi, chúng ta sẽ tự giác và kỷ luật nào?

Khi biết cách thưởng thức việc tập luyện như khi thưởng thức 1 quả sầu riêng vậy.

Nói cách khác là khi ta biết flow cùng việc tập luyện

Flow là công trình để đời của cố Giáo sư tâm lý học Mihaly Csikszentmihalyi (Đại học Ottawa) có thể coi khám phá này là chìa khóa để ta biết yêu thích mọi thứ trên đời.

Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn cách tận hưởng việc tập thể dục chỉ với 3 bước đơn giản và những ví dụ thực tế, gần gũi nhất.

Để cuối cùng, khi đã yêu thích rồi, bạn sẽ đi tập vì thích, vì mê và vì bản thân việc tập nó vui.

Không phải vì chuyên gia tư vấn bảo bạn thế.

Đầu tiên cùng nhìn kỹ xem, tập luyện có gì thú vị:

1. Tập thể dục có khác gì ‘đi bốc hàng’?

Có ai nghĩ được rằng ở thế kỷ 21, người ta có thể làm giàu nhờ bán vé lao động khổ sai.

Lao động khổ sai ở đây là ví von cho phòng tập gym, nơi bạn phải nâng tạ nặng, tập vã mồ hôi.

200 năm trước, chế độ nô lệ ở Mỹ được coi là vết nhơ trong lịch sử loài người và đỉnh điểm đã có gần 4 triệu người da màu bị bắt lao động khổ sai.

Nhưng kém xa số người tập gym hiện tại ở Mỹ nha.

Nhìn thống kê mà xem, số phòng tập toàn Hoa Kỳ đã lên đến 31 ngàn với 6.1 triệu người tự nguyên lao vào.

Hàng triệu người yêu thích phòng gym và người ta có thể giàu lên nhờ nó, người tập thậm chí còn phải trả tiền để bị ép: Personal Trainer, lớp tập thể dục…

Nếu là 1 vài thế kỷ trước, ta sẽ chỉ thấy cảnh tượng này ở những cánh đồng bông, trại tập trung hoặc đồn điền cao su. Còn hiện tại nó lại là 1 công việc hợp pháp, sinh lời.

Đơn giản là khi xã hội có nhu cầu thì sẽ xuất hiện dịch vụ. Nhưng sự thật đi tập gym là sẽ mất tiền để được khổ sở, tại sao chúng ta lại có nhu cầu ngớ ngẩn này?

Trả lời được câu hỏi này thì ta sẽ biết nó thú vị ở đâu, đọc tiếp để có câu trả lời.

Tuy làm các công việc khuân vác mất sức, được trả tiền nhưng lại bị coi thường.

Trong 1 lần tôi đi tập xà đơn ngoài công viên, có 1 cậu thanh niên đi từ xa đến và lên giọng hỏi châm chọc: “tập cho cơ bắp thế để làm gì, để sau này đi làm mấy việc chân tay à?”

Dù là câu hỏi mang tính mỉa mai, nhưng tôi không cảm thấy bị xúc phạm gì.

Vì như đã nói, thể dục và làm việc nặng nhọc trông giống nhau. Cả 2 đều cần vận động cơ thể, tăng nhịp tim, thở hổn hển và vã mồ hôi… đừng nghĩ bậy nha. Tuy giống nhau về hình thức nhưng bên trọng bên khinh.

Tập gym và làm việc nặng nhọc giống về hình thức, nhưng khác nội dung.

Quá ngầu khi ta nói với bạn thân: “chiều nay tao đi tập gym” so với “chiều nay tao đi bốc hàng ngoài cảng”

Tập gym và hành xác giống về hình thức, khác về nội dung.

Nếu đã là công việc, nó sẽ mang tính bắt buộc, nhưng nếu là đi tập gym thì mang tính tự chọn. Tự chọn tạo nên giá trị. Như người ta thường nói: “những việc bạn làm khi rảnh, định nghĩa bạn là ai”

Nếu làm khuân vác, dù bạn muốn hay không, bạn vẫn phải làm, chẳng cần sự dũng cảm, hay ý chí nào cả.

Nhưng với tập luyện thì khác. Ai có thời gian đi tập đều có thể lựa chọn khác đi.

Tại sao phải làm việc nặng khi có thể ngồi chơi game, lướt điện thoại… Chính vì thế việc bạn chọn thể dục thay vì giải trí sẽ đáng quý trọng hơn.

Đừng ép buộc điều gì cả, sự tự nguyện mới đáng quý.

Sự tự nguyện có nhiều lợi ích hơn bạn biết, điều này sẽ rõ ràng hơn khi bạn nghe quan điểm của GS Robert Sapolsky ở phần sau.

Tập luyện ngầm thể hiện phẩm chất của bạn: biết đầu tư thời gian cho những gì xứng đáng dù mệt mỏi

Nhưng như thế là chưa đủ để bạn – những độc giả tự giác đứng lên và đi tập thể dục.

Còn 1 nội dung khác của việc tập luyện mà ta chưa chạm tới đó là:

Sự tận hưởng, thưởng thức

Người thấy thể dục thú vị, tự nguyện, kỷ luật tập thể dục là người đã nhìn ra, cảm nhận thấy sự sung sướng, niềm vui từ đó.

Gọi là biết cách tận hưởng những gì đang diễn ra cho dù việc đó có mệt mỏi cỡ nào.

Khi ta vui, thì tại sao ta không làm tiếp cơ chứ.

Biết cách tận hưởng là 1 kỹ năng ai cũng có thể học và nó sẽ giúp ta hình thành kỷ luật một cách tự nhiên.

Vậy biết cách tận hưởng là như thế nào và nó có liên quan gì với bí quyết được nêu ở đầu bài?

2. Quả sầu riêng và sự thưởng thức tập luyện

Theo Chuyên gia dinh dưỡng kỳ cựu Abby Langer:

“Phần lớn mọi người không tập luyện, vì khả năng không cho phép hoặc họ ghét việc tập”.

Cá nhân Tú đồng tình với quan điểm này.

Không có cách nào để chúng ta ép mình tự giác tập luyện. Cho dù ta biết 100% rằng nó tốt. Lý do thường gặp nhất là vì ghét/sợ tập hoặc tập xong thấy quá mệt và nản – biểu hiện điển hình của sự miễn cưỡng.

Theo chia sẻ của GS Robert Sapolsky (ĐH Stanford) trong Huberman Podcast #35 thì tập luyện mà miễn cưỡng có thể không đem lại hiệu quả bảo vệ sức khỏe, thay vào đó là căng thẳng mạn tính có hại.

Đầu tiên, trước nhất là hại cho tim mạch, huyết áp.

Trái lại, nếu may mắn thưởng thức dù chỉ 1-2 lần, thì sự kỷ luật tập thể dục sẽ phát triển tự nhiên. Một học viên nữ của mình sau khi tập 6 tháng chia sẻ rằng: “bây giờ ngày nào không tập cảm giác bứt rứt là sao em nhỉ?”. Đây là biểu hiện của sự hình thành kỷ luật và niềm yêu thích.

Ví dụ về tận hưởng, thưởng thức:

Trở lại với bí quyết mình nêu ở đầu bài về quả sầu riêng

Hãy nhìn cách người ta đối xử với quả sầu riêng mà xem.

Nó là nỗi sầu của những người chưa từng thử, hoặc sợ cái mùi thum thủm như nước rỉ ra từ túi rác nhưng lại là niềm đam mê riêng với người biết thưởng thức. Thật đúng là sầu riêng.

Chưa từng ăn thử có thể thấy nó hôi thối, nhưng một khi đã mở lòng để đón nhận, vị nồng nàn của nó có thể làm họ… mê đắm. Người ta mê sầu riêng vì được thưởng thức hương vị.

Ăn ngon là kiểu thưởng-thức cơ bản nhất. Để tự giác tập luyện ta nên học cách thưởng thức việc tập như một món ăn ngon.

Ví dụ khác là cà phê – thức uống đắng chát, có ngon lành gì, nhưng vẫn là đồ uống được ưa thích bậc nhất trên thế giới.

Khác biệt nằm ở chữ biết cách thưởng thức: vị đắng, chát, chua, chắt lọc vị ngọt đan xen.

3. Flow là cách giúp ta thưởng thức mọi thứ

Tập thể dục không có mùi vị cho ta nếm, vậy thưởng thức bằng cách nào?

Nhà tâm lý học tích cực Csikszentmihalyi dành cả đời nghiên cứu về sự thưởng thức, ông đã mô tả nó dưới cái tên Flow (dòng chảy).

Flow là 1 trạng thái tâm lý “phát triển nhẹ tênh” mà tất cả chúng ta đã từng trải qua. Nhấn mạnh là TẤT CẢ.

Nhớ lại khi bạn tham gia 1 trận đấu bóng: bạn tập trung để thắng, và đã thắng lúc đó bạn flow

Hoặc khi bạn tham gia hùng biện dù chưa từng trước đây, dù chẳng được giải khỉ mốc gì, nhưng bước khỏi phòng bạn cảm thấy vui vì đã vượt qua chính mình trước đây, đó là lúc bạn flow

Ở trạng thái đó chúng ta hòa mình và thưởng thức việc mình đang làm, bất kể đó là gì, kết quả ra sao.

Khi ở trong trạng thái Flow mọi hoạt động ta làm tự thân trở nên thú vị, hay ho. Ta cứ tiếp tục thực hiện mãi vì thưởng thức và thú vị, ta không làm vì ai-đó-uy-tín bảo nó tốt cho sức khỏe.

Bạn sẽ tự hình thành kỷ luật tập thể dục khi ngầm cảm thấy sự thú vị của việc tập, không phải vì tôi bảo nó tốt cho sức khỏe.

Trở lại với quả sầu riêng, người ta mê nó vì nó ngon và chắc chắn sẽ không ai biết và quan tâm nó có dưỡng chất gì quý hết.

Sự thật không ai thèm quan tâm: sầu riêng nằm trong TOP 5 thực-phẩm-tươi nhiều Kali nhất, đây là khoáng chất điều hòa huyết áp, tốt cho người bị huyết áp cao.

Giống với quả sầu riêng, để bạn tự giác tập luyện, bạn cần biết thưởng thức – flow cùng việc tập.

Ta chỉ tập khi cảm nhận được niềm vui từ nó, sức khỏe cuối cùng chỉ là 1 tác dụng phụ.

Và cùng đi đến phần cuối nơi bạn học cách tận hưởng và vui cùng việc tập thể dục

4. Vậy thưởng thức gì khi tâp thể dục?

Tận hưởng cảm giác kiểm soát và vượt qua chính mình.

Sáng nào tôi cũng Flow với tập luyện. Nó mang lại cho tôi cảm giác: tôi đã khỏe và mạnh hơn.

Mặt khác trong những ngày uể oải, việc có thể đứng-dậy-đi-tập ngay lập tức đem lại cảm giác vượt qua chính mình. Vì đáng lý ra mình đang phải nằm bệt mệt mỏi

Cảm giác kiểm soát khiến ta tự tin, phấn khích vì nó cũng là cảm giác ta làm chủ cuộc đời mình.

Bạn có nhớ lần mà bạn làm trái lời bố mẹ chọn theo đam mê và kiếm ra tiền với nó, cảm giác lúc ấy sẽ ra sao?

Đó chính là cảm giác kiểm soát mà tôi nói đến.

Ta có thể sẽ nghiện cảm giác này và dù tập thể dục mệt mỏi đến mấy, ta vẫn muốn thực hiện nó thêm những lần sau nữa (sự tự giác, kỷ luật là đây).

Làm sao để có thể tạo ra, cảm nhận được cảm giác kiểm soát này?

Phải có bằng chứng rằng nó đã xuất hiện

→ 3 bước cơ bản để tạo ra cảm giác kiểm soát

hay còn gọi là flow cùng tập luyện:

• Chọn 1 bài tập bạn đã từng tập (Có kỹ năng phù hợp)
• Đặt mục tiêu cho nó không quá dễ, hay quá khó (Thử thách vừa sức)
• Có cách để biết bản thân đã làm tốt hay chưa. (Nhận phản hồi – bằng chứng)

Nói cách khác khi bạn thực hiện 3 bước trên, bạn sẽ tập trung cao độ để thưởng thức bài tập.

Sẽ là tốt nhất nếu bạn đọc cuốn sách này và biết rõ về 6 yếu tố của sự tận hưởng. Còn bây giờ chúng ta sẽ đi vào ví dụ thực tế.

Flow không phải là 1 thứ tiểu xảo tâm lý, mà nó là 1 trạng thái ai cũng từng trải qua 1 vài lần trong đời.

1 ví dụ thực tế cho việc FLOW tập luyện:

Một ngày đẹp trời sau khi tìm mua được 1 bộ đồ giá mềm bạn quyết định đi bơi. Sức bạn vốn chỉ bơi được 1 vòng liên tục, vậy thì để flow, hãy: Đặt mục tiêu bơi 1 vòng nhưng bơi nhanh hơn 3s.

Mấu chốt để tạo flow là

1- Bạn có kỹ năng phù hợp (bạn biết bơi rồi)

2- Thử thách vừa sức (bình thường đã bơi được 1 vòng, vẫn giữ nguyên quãng đường, chỉ tăng tốc thôi)

3- Có bằng chứng để biết mình đã làm tốt hơn (nhanh hơn 3s).

Có thể Làm tương tự với việc tăng khoảng cách.

Khi có 1 thử thách vừa tầm và hoàn thành ta sẽ Flow, sẽ có cảm giác kiểm soát được chính mình. Vì đã hoàn thành những gì mình đặt ra.

Khi hoàn thành 1 mục tiêu dù chỉ là trong suy nghĩ, dopamine sẽ tuôn trào mang lại cho bạn cảm giác tự tin khoan khoái.

Thêm nữa, sẽ xuất hiện cảm giác mong chờ đến lần tiếp theo để thử những mốc mới. Có thể gọi đây là tác dụng phụ. Sự kỷ luật, tự giác tập luyện dần hình thành.

Kỷ luật là tự do, là khi mình thích thì mình tập thôi, tốt hay không, không quan trọng !

Để hiểu sâu hơn về sự thưởng thức, chúng ta có thể uống cùng nhau 1 ly cà phê, trò chuyện thêm.

Chi tiết hơn cho những hoạt động khác thì bạn cần đọc thêm, hỏi thêm nhiều nữa.

Cách khác là bạn có thể tìm đọc sách và gửi tin nhắn cho Tú (hoặc qua email AT.training7991@gmail.com)

Lời kết

Bạn cần nhớ tập luyện chỉ tốt cho sức khỏe khi nó trở thành lối sống, nếu không, chẳng khác gì 1 hành động hợp mốt.

Mốt đến rồi lại đi, mốt có ý nghĩa trái ngược với kỷ luật

Tập luyện có thể là niềm vui sống nếu biết cách tận hưởng, thưởng thức, biết cách Flow, hoặc trở thành cơn ác mộng khi ta buộc phải làm theo lời bác sĩ, hoặc sức ép của bệnh tật.

Lựa chọn hoàn toàn nằm trong tay mỗi người, bạn chọn lối nào?